4-тәжірибе. Аммиактың судағы ерітіндісінің қасиеттері Жұмыстың барысын жазыңдар: Екі сынауыққа аммиактың судағы ерітіндісін құйындар. Біріншісіне қызыл лакмус қағазын салыңдар. Екіншісіне фенолфталеин ерітіндісінен бірнеше тамшы тамызындар, содан кейін сұйылтылған тұз қышқылының ерітіндісін қосыңдар. Сұрақтар мен тапсырмалар 1. Аммиактың судағы ерітіндісі оның кандай қасиеттер көрсетеді? Электролиттік диссоциациялану теориясы тұрғысынан түсіндіріңдер. 2. Аммиактың судағы ерітіндісіне кышкылмен әсер еткенде кандай өнімдер түзіледі? 3. Осы реакциянын тендеуін молекулалық және иондык түрде Жазыңдар. Жалпы қортынды жазыңдар

### Жұмыстың барысы 1. **Аммиактың судағы ерітіндісін дайындау**: Екі сынауыққа аммиактың судағы ерітіндісін құйамыз. 2. **Сынауыққа реакцияларды жасау**: - Бірінші сынауыққа қызыл лакмус қағазын салып, оның түсін бақылаймыз. - Екінші сынауыққа фенолфталеин ерітіндісінен бірнеше тамшы тамызып, кейін сұйылтылған тұз қышқылының ерітіндісін қосамыз. ### Сұрақтар мен тапсырмалар 1. **Аммиактың судағы ерітіндісінің қасиеттері**: Аммиак (NH₃) суға ерігенде, ол NH₄⁺ (аммоний ионы) және OH⁻ (гидроксид ионы) түзеді. Сондықтан аммиактың судағы ерітіндісі сілтілік қасиеттер көрсетеді, яғни оның pH мәні 7-ден жоғары болады. **Электролиттік диссоциациялану теориясы тұрғысынан**: NH₃ + H₂O ⇌ NH₄⁺ + OH⁻ Бұл теңдеу аммиактың су молекулаларымен әрекеттесіп, аммоний ионы мен гидроксид ионын түзу процесін сипаттайды. Аммиак молекулалары судағы протонды (H⁺) өзіне тартып, сілтілі орта түзеді. 2. **Кышқылмен әсер еткенде қандай өнімдер түзіледі**: Аммиактың сілтілі ерітіндісін тұз қышқылымен (HCl) әрекеттестіргенде, аммоний хлориді (NH₄Cl) түзіледі: NH₄⁺ + Cl⁻ → NH₄Cl 3. **Реакцияның теңдеулерін жазу**: - **Молекулалық түрде**: NH₃(aq) + HCl(aq) → NH₄Cl(aq) - **Иондық түрде**: NH₃(aq) + H⁺(aq) + Cl⁻(aq) → NH₄⁺(aq) + Cl⁻(aq) Тек H⁺ ионы ғана өзгеріп, NH₄⁺ ионын түзеді. ### Жалпы қорытынды Аммиактың судағы ерітіндісі сілтілі қасиеттер көрсетеді, себебі NH₃ молекулалары судағы протондарды өзіне тартып, гидроксид иондарын түзеді. Тұз қышқылымен әрекеттескенде, аммоний хлориді сияқты тұз түзілетінін байқаймыз. Нәтижесінде аммиактың сілтілік қасиеттері мен кышқылдармен әрекеттескенде туындайтын реакциялар химиялық зерттеулер мен өндірісте маңызды рөл атқарады.