Жыл санап үдеп бара жатқан баю үдерісін тоқтатпаса, әлемнің ең бай бір пайыз тұрғынының байлығы қалған 99 пайыз халықтың байлығынан асып түспек. 2- тапсырма Осы сөздерге синтаксистік талдау жасау

Синтаксистік талдау — сөйлем құрылымын, оның мүшелерін және олардың арасындағы байланысты зерттеу процесі. Сіздің берген сөйлеміңізді синтаксистік талдаудан өткізейік: **Сөйлем:** "Жыл санап үдеп бара жатқан баю үдерісін тоқтатпаса, әлемнің ең бай бір пайыз тұрғынының байлығы қалған 99 пайыз халықтың байлығынан асып түспек." ### Синтаксистік талдау: 1. **Жалпы құрылымы:** - Сөйлем — komplex (күрделі) сөйлем; - Негізгі бөлімі: "тоқтатпаса, әлемнің ең бай бір пайыз тұрғынының байлығы қалған 99 пайыз халықтың байлығынан асып түспек." - Шартты сөйлем: "Жыл санап үдеп бара жатқан баю үдерісін тоқтатпаса" 2. **Сөйлем мүшелері:** - **Бастауыш:** ("тоқтатпаса") — шартты етістік, мұнда анықтамалық ретінде қолданылған. - **Баяндауыш:** ("асып түспек") — басты баяндаушы, келер шақтың етістігі. - **Мүшелердің байланыстырушы элементтері:** - "Жыл санап" — уақыттық бағыныңқы мүшесі (көшңтық), болашақтағы жағдайды сипаттайды. - "үдеп бара жатқан" — етістіктің толық анықтамасы (қосымша), әрекеттің үнемі жалғасып жатқанын білдіреді. - "баю үдерісін" — негізгі зат есім, не нәрсеге қатысты (объект). - **Сын есімді қосымша:** "әлемнің ең бай бір пайыз тұрғынының" — толықтыру, яғни белгіленген затты сипаттап тұр. - **Толықтауыш:** "қалған 99 пайыз халықтың байлығынан" — салыстыру, алдыңғы байлықтың контекстуалды ажыратушысы. ### Негізгі мағыналық бөлік: - Сөйлем "жыл санап" және "тоқтатпаса" болса, байлықтың бөлінуі мен қайта бөлінетіндігін көрсетеді. Байлықтың концентратталуы (жинақталуы) қиындықтар туғызуы мүмкін, яғни, 99 пайыз халықтың тұрмыстық деңгейі мен ресурстарының төмендеуі. ### Қорытынды: Сөйлемнің басты идеясы — әлемдегі байлықтың теңсіздігі мен оның өсуі және субьективті теріс салдары. Шартты конструкция ("тоқтатпаса") арқылы оқырманға проблеманың шұғылдылығын жеткізеді.